June 22, 2006
शहीदहरुलाई कसले सम्झने ?
Filed under: News
चिन्तामणि दाहाल/झापा
भद्रपुर-बिर्तामोड सडकको यात्रा गर्दा गरामनी बजार पुगेपछि गाविस भवनसँगै राखिएका आठ वटा टाउकोमा घुम्टो देखिन्छ । विगत ५ बर्षेखि टाउकामा लगाइएको घुम्टो अहिलेसम्म उघारिएको छैन । यी आठ टाउकाहरु यहाँ किन राखिए भन्ने कुरा झापाको राजनीतिमा चासो राख्ने धेरैलाई थाहा हुनर्ुपर्छ तर अन्यत्रबाट आउने र र्सवसाधारणलाई थाहा नहुन सक्छ । यस्तो देखेपछि मनमा खुलदुली उठ्नसक्छ । तर जिज्ञासा मेटाउनुपर्नेले ‘कानमा तेल’ हालेर वसेपछि विगत ५ बर्षेखि यी टाउकाहरु जिज्ञासाकै रुपमा रहेका छन् । यी टाउका हुन् आस्थाका शहीदका । सबैले आदर र श्रद्धा गर्नुपर्ने । त्यसमाथि जेका लागि र जुन राजनीतिक आस्थाका लागि उनीहरुले जीवन बलिदान गरे, तिनीहरुका लागि त झन् प्रातःस्मरणीय नै हुन् ।
तर शहादत प्राप्त गर्नेहरुलाई विस्तारै बिर्संदै जाने र आप\mनो स्वार्थका लागि गोहीका आँशु झार्ने यहाँ संस्कार नै बनेकोले यस्तो हुनु अनौठो होइन । गरामनी निवासी यी आस्थाका शहीदहरुले २०२८ सालको नक्सालवादी आन्दोलनमा झापाबाट र्’वर्ग शत्रु सफाया गर्ने’ सशस्त्र व्रि्रोहमा सक्रिय सहभागिता जनाएका थिए ।
‘झापा हत्याकाण्ड’ का नामले जनमानसमा चर्चित यस व्रि्रोहको तत्कालीन नेकपा मालेले नेतृत्व गरेको थियो । गरामनीको विद्यालय र त्यही छेउँको नदियावारी भन्ने ठाउँ त्यो व्रि्रोहको केन्द्र थियो । त्यही व्रि्रोहमा सक्रिय रहेका मध्ये सिपी मैनाली नेकपा एमालेमा केहीबर्षबसेर अहिले नेकपा मालेकै नेता छन् । के.पी. ओली वर्तमान लोकतान्त्रिक सत्तामा उपप्रधानमन्त्री छन् भने राधाकृष्ण मैनाली केहीबर्षएमालेमै बसे पनि शहीदहरुको रगत बिर्सर्ेेराजा ज्ञानेन्द्रको शाहीसत्ताका मन्त्री भए ।त्यस व्रि्रोहलाई तत्कालीन निरंकुश पञ्चायती सत्ताले दमन गरेको थियो । दमनकै क्रममा पक्राउ परेका मध्ये इलाम जेल सार्ने नाममा सुखानी पुर्याएपछि अरुसहित गरामनीका ३ जनालाई मारिएको थियो ।
त्यसैगरी पक्राउ परी जेलमै शहादत प्राप्त गर्ने गरामनीकै ४ जना थिए भने २०३० सालमा मुठभेडमा नदियावारीमा एक जना मारिएका थिए । यसरी एउटै गरामनी गाविसबाट ८ जनाले शहादत प्राप्त गरेकाले उनीहरुको सम्झनाका लागि २०५६ सालमा तत्कालीन गाविस अध्यक्ष देवी घिमिरेको अध्यक्षतामा र्सवदलीय शालिक निर्माण समिति गठन गरी यी शालिक बनाइएका हुन् ।आठमध्ये गरामनी-२ का नेत्र घिमिरे, ६ का कृष्ण कुइँकेल र ७ का नारायण श्रेष्ठका शालिक छन् । यी तीन जनालाई इलाम जेल सार्ने बहानामा सुखानीमा पुर्याइएपछि भाग्न खोजेको भन्दै २०२९ साल फागुन २१ गते गोली हानी हत्या गरिएको थियो । त्यस्तै गरामनी-८ का हेमबहादुर खड्का, हरिकिसन चौधरी, ७ का ब्रिजीलाल राजवंशी र १ का भोला राजवंशीको यातना र राम्रो उपचारको अभावमा विभिन्न मितिमा जेलमै मृत्यु भएको थियो भने गरामनी-८ का चन्द्र डाँगीको २०३० सालमा नदियावारीमा प्रहरीसँगको मुठभेडमा निधन भएको थियो ।
केही बर्षघि नै यी शालिकहरुको निर्माण कार्य समाप्त भएपनि अनावरण नहुँदा अहिलेसम्म घुम्टोमै छन् । शालिकस्थलको सज्जाको काम बाँकी भएपनि घुम्टो
